Każde wydarzenie, nawet to, o którym już nie pamiętamy, a może wyparliśmy z pamięci, nie pozostaje bez wpływu. Podobnie każda osoba, wchodząca z nami w jakąkolwiek interakcję, choćby jednostronną (np. z ekranu telewizora) przynajmniej częściowo zmienia stan naszej świadomości.
Mózg jest neuroplastyczny – najbardziej w okresie dzieciństwa i dojrzewania. Wystarczy wyobrazić sobie, że dziecko posiada około 120 mld neuronów, a znaczną ich część utraci zanim dorośnie. Zostanie wówczas około 86 mld neuronów. Dlatego wzorce zachowań wypracowane w dzieciństwie kształtują to, kim jesteśmy i jak reagujemy w dorosłym życiu w konkretnych sytuacjach.
KLUCZOWE DZIECIŃSTWO
Często nie zdajemy sobie sprawy, że źródłem reakcji – zwłaszcza negatywnie oddziałujących na życie – są wydarzenia z dzieciństwa. Odrzucenie, przemoc fizyczna, emocjonalna czy seksualna, a także wszystko to, czego w typowym rozwoju dziecka powinno zabraknąć, odciskają trwały ślad, który pozostaje w głowie dorosłego skryty pod warstwą upływającego czasu.
ZROZUMIENIE SIEBIE
„Dlaczego właśnie tak zareagowałem?” – to typowe pytanie, zwłaszcza jeśli nabierając dystansu do sytuacji, logicznie oceniamy brak podstaw do tej właśnie postawy. To co kiedyś miało chronić, dzisiaj działa destruktywnie. Dlatego autorki książki „Emocjonalne pułapki przeszłości. Jak przełamać negatywne wzorce zachowań?” przedstawiają typowe niepożądane tryby, które uruchamiają się zgodnie z utrwalonym schematem. Typowe wzorce zachowań i ich źródła tkwiące w dzieciństwie pozwalają zaadoptować reakcje i przeżycia do konkretnego trybu. Pierwszym i najważniejszym krokiem jest bowiem zrozumienie siebie. Poza tym autorki zachęcają do wypełniania formularzy, gdzie odpowiadając na pytania dotyczące myśli, uczuć i reakcji w danych sytuacjach odnajdziemy swoje tryby postępowania.
ZMIANA SCHEMATÓW
Kiedy już wiemy, z czym mamy do czynienia, możemy przejść do zmiany niepożądanych trybów. Sprawa nie zawsze będzie prosta. Z pomocą przychodzą zaproponowane ćwiczenia. Szczególnie interesujące wydają się być ćwiczenia wyobrażeniowe, dzięki którym stworzymy most emocjonalny pomiędzy wydarzeniem z dzieciństwa a wydarzeniem z dorosłego życia. Powrót do trudnych wspomnień dla części osób może okazać się trudny, ponieważ prowadzi do ponownego przeżywania traumatycznych przeżyć. Pamiętaj, że zmiana schematów jest możliwa, bo jak już wspomniano – mózg jest plastyczny. Gdyby było inaczej, niczego byśmy się nie nauczyli.
ZDROWY DOROSŁY I SZCZĘŚLIWE DZIECKO
Celem terapii schematów jest zmiana autodestrukcyjnych trybów na tryby: „Zdrowego dorosłego” i „Szczęśliwego dziecka” w wyważonych proporcjach. To pożądane tryby. Pierwszy nastawiony na odpowiedzialność, szacunek do siebie, dostrzeganie swoich potrzeb bez ranienia innych. Drugi otwierający przestrzeń na zabawę – jak powrót do szczęśliwych chwil z dzieciństwa. Przypomnij sobie te chwile. Na pewno coś znajdziesz. Według mnie dobrym sposobem na ich przypomnienie jest odkurzenie starego albumu.
KAŻDY JEST INNY
Dwie różne osoby na te same wydarzenia mogą reagować inaczej. Dlatego należy pamiętać, że książka pełni funkcję wspomagającą. Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy specjalisty, psychologa, psychiatry czy psychoterapeuty niech książka nie odwleka zaplanowanej wizyty. Z osobą o specjalistycznej wiedzy powinieneś móc swobodnie porozmawiać o terapii schematów, bo być może potrzebujesz przełamać negatywne wzorce zachowań.
PODSUMOWANIE
Poradnik pomoże rozpoznać właściwe tryby zachowań w konkretnych sytuacjach, a także tkwiące w dzieciństwie ich źródła. Z kolei zarys terapii schematów, pozwoli już dzisiaj spróbować zastąpić wzorce negatywne – normatywnymi. Co więcej książka może pomóc zrozumieć innych i to dlaczego właśnie tak się zachowują. Mało jest osób, o których możemy powiedzieć, że z natury są złe. Być może oni też potrzebują pomocy, aby nie krzywdzić siebie oraz innych. Książka „Emocjonalne pułapki przeszłości. Jak przełamać negatywne wzorce zachowań?” przeznaczona jest dla każdego. Nie wymaga fachowej wiedzy psychologicznej. Definicje specjalistyczne wytłuszczono, a do jasności wyjaśniono w słowniczku, rozwiewając wszelkie wątpliwości. Pozycja bardziej praktyczna niż teoretyczna. Wymagana własna praca ćwiczeniowa dla osiągnięcia rezultatów, do czego zachęcam.
Tytuł oryginalny: „Breaking Negative Thinking Patterns. A Schema Therapy Self-Help and Support Book„
Rok wydania: 2019
Stron: 192
Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne